ආදරණීය ෆොනී

අපේ ඉස්කෝලෙ සාමාන්‍ය පෙළට එනතුරු පන්ති බෙදලා තිබුණෙ ගණිතයට ලකුණු ගන්න අනුපිළිවෙලට. ලකුණු 98-100ක් ගන්න අය ඒ පන්තියෙ; ඊට එකක් දෙකක් අඩු වෙන අය බී පන්තියෙ. ඔහොම ඔහොම ඊ වෙනකම් තිබුණා.
එක එක පන්තිවලට තිබුණු සැළකිල්ල, පිළිගැනීම එහෙමත් ටිකක් වෙනස්. ඒ හා බී පන්තිවල ළමයින් සැළකුණේ බුද්ධිමතුන් විදිහට; ඔවුන්ටම අනන්‍ය වූ සංස්කෘතියකුත් තිබුණා. ඒ පන්ති දෙකේ ළමයින් එකිනෙකා හා වැඩිපුර යාළුයි.
ඩී හා ඊ පන්ති දෙකත් එහෙමයි. ඒ අය එකිනෙකාට වඩාත් සමීප වෙන්න තව හේතුවක් තිබුණා. කලා, තාක්ෂණික විෂයයන් සඳහා කණ්ඩායම් බෙදීමෙදි, ඩී හා ඊ පන්ති එක් ඒකකයක් ලෙසද, අනෙක් පන්ති තුන තවත් ඒකකයක් ලෙසද සැළකුණා.

අපි හිටියෙ සී පන්තියෙ. එහාටත් නැති මෙහාටත් නැති. අනික් පන්තිවල යාළුවෙක් දෙන්නෙක් හිටියට, අපි කෑ ගැහුවෙ එහෙම තනියම.

ඒ කාලෙ රටේ තිබුණෙ හරිම චංචල තත්වයක්. අපි හිටියෙත් ඒ වගේම වයසක. අපේ පන්තියත් එහෙමයි. අපට නිශ්චිත පන්තිභාර ගුරුතුමියක් හිටියෙ නැහැ; එකම වසර තුළ කීප වතාවක් එකිනෙකා මාරු වුණා. එහෙම හිටිය අපිට, සාමාන්‍ය පෙළ පන්තියට එනකොට ස්ථිර පන්ති භාර ගුරුතුමියක් ලැබුණා.
ඒ ශ්‍රියානි ෆොන්සේකා ගුරු මෑණියන්.

ඇය උසස් පෙළ සිංහල ගුරුතුමියක්. මොන හේතුවක් නිසා, සාමාන්‍ය පෙළ පන්තියට ඉගැන්වීමට ඇයට භාර වුණාද දන්නෙ නැහැ. දඬුවමක් නිසාද, ගුරු අතිරික්තයක්ද?

මොකක් නිසා වුණත්, ඇය ඒ ගැන අපට දැනගන්නට ඉඩ තිබ්බෙ නැහැ.


අපි කිව්වෙ ෆොනී කියලා.
මට ඒ දවස්වල ඇයව පෙන්නන්නට බැහැ. සමහරවිට මම ඇගෙන් වැඩිපුර බැණුම් අහන්නට ඇති. සම වයසේ ඇතැම් ළමයින් තහනම් දේශපාලනයේ නියැළෙද්දි, ඇතැමෙක් රූප ලාවන්‍යය ගැන උනන්දු වෙද්දි, මම හුණු කොට්ටයෙන් බෝල ගහන, ඩෙස්ක් උඩ නැගගෙන කෑ ගහන, අපිළිවෙල, මෝඩ ළමයකුව හිටියා. මම එවකට පන්ති නායිකාවත් වුණු හින්දා, කරන පුංචි වරදෙ වුණත් බරපතලකම වැඩි වුණා. මම හිතුවෙ, මට ඇයව පෙන්නන්නට බැරි තරමටම ඇයටත් මාව පෙන්නන්නට බැරුව ඇති කියලයි.

ෆොනී අපට දුරස්ථයි. විද්‍යාව, ගණිතය ඉගැන්වූ ගුරුමෑණිවරුන් අපට වඩාත් සමීපයි; ඒ වගේම ඔවුන් බොහොම ප්‍රියමනාප පෙණුමැති අයද වුණා. අළු පාට වළාකුලක් වගේ තනිවම පාවුණු ෆොනීගෙ හොඳක්, ලස්සනක් දකින වයසක නෙවෙයි අපි හිටියෙ.

ඒත් ෆොනී අපට ඉගැන්නුවා, සිංහල සාහිත්‍යය.


අපිට ඉගෙන ගන්නට තිබුණා ගුත්තිල කාව්‍යය.
ඕකෙ ඉතින් මොනවා ඉගෙන ගන්නද? පොඩි කාලෙ ඉඳන් අහලා තියෙන කතාව; පටාචාරට විතරයි දෙවෙනි වෙන්නෙ. ඒ මදිවට කවි. මට කවි අසාත්මිකයි. ඒත් අද වෙනතුරු මතක තියෙන්නෙ ෆොනී ඒ කාව්‍යය ඉගැන්නුව හැටි තමයි.

අපි ඔහේ කිරා වැටි වැටී ගුත්තිල පඬිවරයාට සිද්ධ වෙච්ච අසාධාරනය ගැන කවි කියනවා. ෆොනී අපෙන් අහනවා:
"දැන් මේ කියන දේ හරිද?"
ඔන්න අපි බාගෙට ඇහැරලා ආයෙමත් කවිය බලනවා.
"මූසිලට පුළුවන්නම් ගුත්තිල තරම්ම හොඳින් වීණාව වාදනය කරන්න, ඇයි මූසිලට අඩුවෙන් ගෙවන්නෙ? මොකද හිතන්නෙ ඒ ගැන? ගුත්තිලට අයිතියක් තියෙනවද එහෙම දෙන්න එපා කියල කියන්න?" ෆොනී නැවතිල්ලෙ අහනවා.
"දැන් මනෝරි මගෙ ගෝලයෙක්. එහෙම කියල මට පුළුවන්ද මනෝරිට මට වඩා අඩු පඩියක් දෙන්න කියන්න?"
මනෝරි කියන්නෙ අපේ ඉස්කෝලෙ හිටපු විද්‍යාව ගුරුතුමියක්; අපි හුඟක් ආදරේ කළ, අපිටත් හුඟක් ආදරෙන් ඉගැන්නුව, ලස්සන, තරුණ ගුරුවරියක්. එහෙම පුළුවන්ද එයාට අඩු පඩියක් දෙන්න කියන්න? අපි කැමතියි එයාට ෆොනීට වඩා පඩි හම්බෙනවනම්...

"ඒ වුණාට ඒ කාලෙ එහෙමයි!" ෆොනී ඇඟට පතට නොදැනි කාලයත් එක්ක වෙනස් වෙන සමාජ සම්මතයන්, අගයයන් ගැන වටහලා දෙනවා.

අපිත් දැන් වැරදි අල්ලගන්නට බලාගෙන, තර්ක කර කර ගුත්තිල කාව්‍යය කියවනවා.

"දැන් බලන්න මේ දිනන විදිහ. දෙවිවරු, රජවරු, මිනිස්සු හැමෝම ඒ පැත්තෙ. මූසිල තනියම අනික් පැත්තෙ. ඒත් කමක් නෑ. තනිකර වංචාවක්නෙ කරන්නෙ........

ඒ කාලෙ එහෙමයි!"

***************

සාමාන්‍ය පෙළ ප්‍රතිඵල කියන්න පන්ති ගානෙ පරණ ගුරුවරු හොයන් යනකොට මට ෆොනීව හම්බුණේ නෑ වෙන්නට ඕන. මට ඒ ගැන ඒ හැටි මතකයක් නෑ.

උසස් පෙළ පටන් ගත්තා.

විද්‍යා අංශයෙ ඒ පන්තිය වෙන් වුණේ ගණිත සිසුවියන්ට. පොඩි කාලෙ ඒ, බී පන්තිවල හිටි අය වැඩි දෙනෙක් ඒ පන්තියෙ.
බී සිට ඊ දක්වා ජීව විද්‍යා පන්ති. සාමාන්‍ය පෙළ ප්‍රතිඵල අනුව මේවට සිසුන් වෙන් කෙරුණා. මම වැටුණෙ බී පන්තියට. බී පන්තියෙත් අති මහත් බහුතරය, අර ඒ සහ බී පන්තිවල සිටි ළමයින්ම තමයි. පිටස්තරයින්ට හිටියෙ, මමත්, මගෙ සාමාන්‍ය පෙළ පන්තියෙ හිටි යෙහෙළියකුත් තව හතරපස් දෙනෙකුත් පමණයි.

විවේකයක් ලැබුණු විට පාසල් වත්ත පුරා, ගොඩනැගිලි පුරා, තනියම ඇවිදින එක ඒ කාලෙ මගෙ පුරුද්දක්. හේතුවක් ඇතුව නෙවෙයි; ඔහෙ එහෙ මෙහෙ ඇවිද ඇවිද ඉන්නවා.
එහෙම ඇවිදින්න ගිය වෙලාවක, පන්තියකට යමින් හිටි ෆොනීව මට මුණ ගැහුණා. ඈතින්ම දැක්කනම් මම මග හරින්නත් ඉඩ තිබුණා.  හිනා වෙලා ඇඹරිලා මාරු වෙලා යන්නට හැදුවත් ෆොනී කතා කළා; ඉගෙනීමෙ කටයුතු ගැන, පන්තියෙ අනික් ළමයින්ගෙ විස්තර ආදිය ඇහුවා. මමත් ඉතින් ඇපෙන් බේරෙන්නට වගේ උත්තර දුන්නා.

යන්නට සූදානම් වුණු ෆොනී මගේ හිස අත ගාලා කිව්වා, "පන්තියෙ අනික් ළමයින්ව බලාගෙන, ඒ අයටත් හරි පාර පෙන්නගෙන, හොඳින් ඉගෙන ගන්න." කියලා.
ඔය වචනම නෙවෙයි වෙන්නැති; ඒත් ඔය අදහස.

මම උඩ ගිහින් බිම වැටිලා කල්පනා කළා: "හරි පාර පෙන්නන්න? මම? අර බුද්ධිමත් ළමයින්ට?"

මම එහෙම කරන්න ගියෙ නෑ; අනුන්ට හරි පාර පෙන්නනවා තියා, මම දැනං හිටියෙත් නෑ ඒක.
ඔය කාලෙ වෙනකොට රටේ චංචලකම තුනී වේගෙන යනවා. අපේ පන්තිවල සමහර ළමයින් අතුරුදහන් වෙලා; තවත් ළමයින් පොලිසියෙන් බේරීම පිණිස පාසල හැර ගිහින්; තරහකාරයන්ව ත්‍රස්තවාදීන් විදිහට අල්ලලා දුන් පියවරුන්ගෙ ළමයින් උසස් පෙළ සඳහා අපේ පාසලට ඇවිත්. එක මුස්ලිම් ළමයෙක්ව ගෙදරින් කසාද බන්දලා දීලා. බහුතරයක් ළමයින්  අනාගතය ගැන හීන මවන්නට පටන්ගෙන.

කාලය එහෙම ගෙවුණා.

ඒත් තවමත් පොතක් අතට ගන්න වෙලාවට, කතන්දරයක් කියවන වෙලාවට, මට ෆොනීව මතක් වෙනවා.

එදා මට නොදැනුණු ඇගේ අගය දවසින් දවස වැඩි වැඩියෙන් දැනෙනවා.